ο ουρανός και η γη και τα βάθη του κόσμου.
Ας πανηγυρίσει λοιπόν κάθε πλάσμα,
γιατί ο Χριστός σηκώθηκε από τον τάφο,
ζωή χαρίζοντας σε όλα.
***
Η εικόνα είναι μια μορφή υπενθύμισης· και όπως το βιβλίο είναι για όσους γνωρίζουν γράμματα, έτσι και η εικόνα είναι για τους αγράμματους.
***
Οκτώ είναι οι βασικοί λογισμοί της κακίας: της γαστριμαργίας, της πορνείας, της φιλαργυρίας, της οργής, της λύπης, της ακηδίας, της κενοδοξίας και της υπερηφάνειας.
Το να μας παρενοχλούν η να μη μας παρενοχλούν οι οκτώ αυτοί λογισμοί, αυτό δεν είναι στην εξουσία μας. Το να επιμένομε όμως σ΄ αυτούς η να μην επιμένομε, να κινούμε τα πάθη η να μην τα κινούμε, αυτό είναι στην εξουσία μας.
Η κατάργηση των οκτώ παθών ας γίνεται με τον εξής τρόπο. Με την εγκράτεια καταργείται η γαστριμαργία· με τον θειο πόθο και την επιθυμία των μελλόντων αγαθών καταργείται η πορνεία· με τη συμπάθεια προς τούς φτωχούς καταργείται η φιλαργυρία· με την αγάπη προς όλους και την καλοσύνη καταργείται η οργή· με την πνευματική χαρά καταργείται η κοσμική λύπη· με την υπομονή, την καρτερία και την ευχαριστία προς το Θεό καταργείται η ακηδία· με την κρυφή εργασία των αρετών και τη συνεχή προσευχή με συντριβή καρδιάς, καταργείται η κενοδοξία· με το να μην κρίνει κανείς τον άλλο η να τον εξευτελίζει, όπως έκανε ο αλαζόνας Φαρισαίος, αλλά να νομίζει τον εαυτό του τελευταίο απ΄ όλους, καταργείται η υπερηφάνεια.
***
Εν τή ερυθρά θαλάσση τής απειραγάμου Νύμφης εικών διεγράφη ποτέ. Εκεί Μωϋσής διαιρέτης τού ύδατος, ενθάδε Γαβριήλ υπηρέτης τού θαύματος, τότε τόν βυθόν επέζευσεν αβρόχως, Ισραήλ, νύν δέ τόν Χριστόν εγέννησεν ασπόρως η Παρθένος, η θάλασσα μετά τήν πάροδον τού Ισραήλ, έμεινεν άβατος, η άμεμπτος μετά τήν κύησιν τού Εμμανουήλ, έμεινεν άφθορος, ο ών καί προών, καί φανείς ως άνθρωπος, Θεός ελέησον ημάς.
Στην Ερυθρά Θάλασσα κάποτε προτυπώθηκε η εικόνα της αειπάρθενης Νύμφης.
Εκεί ο Μωυσής ήταν αυτός που χώρισε τα νερά· εδώ ο Γαβριήλ υπηρέτησε το θαύμα.
Τότε ο Ισραήλ διέσχισε τον βυθό χωρίς να βραχεί· τώρα η Παρθένος γέννησε τον Χριστό χωρίς σπόρο.
Η θάλασσα, μετά τη διάβαση του Ισραήλ, έμεινε αδιάβατη· και η Άχραντη, μετά την κύηση του Εμμανουήλ, έμεινε άφθορη.
Εσύ που είσαι και προαιώνια υπάρχεις και φανερώθηκες ως άνθρωπος, Θεέ, ελέησέ μας.
***
Και τούτο οφείλουμε να ξέρουμε, ότι ο Θεός δεν τιμωρεί κανένα στο μέλλον, αλλά ο καθένας κάνει τον εαυτό του δεκτικό στη μετοχή του Θεού. Όμως η μετοχή του Θεού είναι τρυφή, ενώ η αμεθεξία Του, κόλαση.
***
Σὲ ποιὰν ἀπόλαυση τῆς ζωῆς δὲν ἔχει ἡ θλίψη
τὸ μοιράδι της; Πάνω στὴ γῆ ποιά δόξα
ἔμεινε ἀσάλευτη; Πιὸ εὔθραυστος κι ἀπὸ τὸν ἴσκιο,
πιὸ ἀπατηλὸς κι ἀπ’ τὰ ὄνειρά εἶναι ὁ κόσμος.
Λίγο νὰ γείρει, καὶ τὴ θέση του ὁ θάνατος παίρνει.
Σὰν λουλούδι μαραίνεται, σὰν ὄνειρο φεύγει
καὶ περνᾶ καὶ σβήνει ὁ ἄνθρωπος. Ἂλλ’ ὅταν
ἡ σάλπιγγα ξανασημάνει, οἱ πεθαμένοι,
ὅλοι, ὡς σὲ δυνατὸ σεισμό, θὰ σηκωθοῦνε.
Θέ μου, ἡ ψυχὴ πόσο ἀγωνιᾶ, πόσο ὑποφέρει
ὅταν τὸ σῶμα ἀποχωρίζεται! Πῶς κλαίει, τότε,
Θέ μου, καὶ νὰ τὴ λυπηθεῖ κανεὶς δὲν εἶναι!
Παρακαλεστικὰ γυρνᾶ καὶ βλέπει τοὺς Ἀγγέλους,
ἀλλὰ τοῦ κακοῦ! Ἁπλώνει στοὺς ἀνθρώπους
τὰ χέρια της, μὰ δὲ μπορεῖ κανεὶς νὰ τὴ βοηθήσει.
Μάταια, μάταια εἶναι ὅλα τ’ ἀνθρώπινα, γιατί
δὲν δύνονται κ’ ὕστερα ἀπὸ τὸ θάνατο νὰ ὑπάρχουν.
Κανεὶς δὲν παίρνει τὸν πλοῦτο του μαζί του,
ἡ δόξα δὲν τὸν ἀκλουθεῖ, γιατί ὅλα, ἄχ, ὅλα
χάνονται ἀμέσως μόλις ὁ θάνατος προβάλλει.
(Νεκρώσιμα, απόδοση Άρη Δικταίου)
***
Να σέβεσαι το Θεό με έργα σεμνά, να Τον υμνείς με λόγια και να Τον τιμάς με τη σκέψη.
***
Τίποτε δεν είναι πιο πολύτιμο από τη γνώση. Γιατί, όπως η γνώση είναι φως για τη λογική ψυχή, έτσι αντίθετα η άγνοια είναι σκοτάδι. Όπως ακριβώς η έλλειψη του φωτός είναι σκοτάδι, με τον ίδιο τρόπο και η έλλειψη της γνώσης και της λογικής είναι σκοτάδι. Η άγνοια είναι γνώρισμα των άλογων όντων, ενώ η γνώση είναι γνώρισμα των λογικών.
***
Επi Σoί Χαίρει, Κεχαριτωμένη, Πάσα Η Κτίσις,
Αγγέλων Τό Σύστημα Καί Ανθρώπων Τό Γένος,
Ηγιασμένε Ναέ Καί Παράδεισε Λογικέ,
Παρθενικόν Καύχημα, Εξ Ής Θεός Εσαρκώθη Καί Παιδίον Γέγονεν,
Ο Πρό Αιώνων Υπάρχων Θεός Ημών·
Τήν Γάρ Σήν Μήτραν Θρόνον Εποίησε,
Καί Τήν Σήν Γαστέρα Πλατυτέραν Ουρανών Απειργάσατο.
Επί Σοί Χαίρει, Κεχαριτωμένη, Πάσα Η Κτίσις Δόξα Σοι.
***
Γι’ αυτό ο Θεός έγινε άνθρωπος, ώστε, με όσα έπραξε και έπαθε, να διδάξει με τα έργα αυτόν που αγνοούσε πως να πράξει την αρετή, και βλέποντας τον να κατεβαίνει κατ’ οικονομία για χάρη μας στη γη από τους πατρικούς κόλπους, ν’ ανεβούμε κι εμείς με τη θέληση μας προς αυτόν από τη μητέρα μας γη, και για να δείξει τον ανυπέρβλητο πλούτο της αγάπης του προς εμάς. Γιατί μεγαλύτερη αγάπη δεν μπορεί να δείξει κανένας, παρά μόνο αν θυσιάσει την ψυχή του για χάρη των φίλων του (Ιω. 15, 13). Και πως όποιος δεν έχει ψυχή θα δείξει την αγάπη του;
Γι’ αυτό αναλαμβάνει τη σάρκα, για να τον δούμε στη γη και να ζήσει ανάμεσα στους ανθρώπους (Βαρούχ 3, 38). Γι’ αυτό αναλαμβάνει ψυχή, για να θυσιάσει την ψυχή του για χάρη των φίλων του. Και φίλους δεν εννοώ αυτούς που τον αγαπούν, αλλά αυτούς που ποθεί εκείνος. Γιατί εμείς τον μισήσαμε και του στρέψαμε την πλάτη και γίναμε δούλοι σε άλλον, ενώ αυτός στάθηκε έχοντας αμετάβλητη την αγάπη του σ’ εμάς.
Για τούτο έτρεξε πίσω μας. Ήρθε σ’ εμάς που τον μισήσαμε, προσπάθησε να προλάβει εμάς που φεύγαμε κι όταν μας έφτασε, δε μας έλεγξε με σκληρότητα, δε μας γύρισε κοντά του με το μαστίγιο, αλλά σαν άριστος γιατρός που τον υβρίζει κάποιος μανιακός, που τον φτύνει και του δίνει ραπίσματα, αυτός πρόσφερε τη θεραπευτική του υπηρεσία. Σε ένδειξη του μεγέθους της θεραπείας του πρόσφερε στην ανθρώπινη φύση την ίδια του τη θεότητα ως φάρμακο, φάρμακο πολύ δραστικό, φάρμακο παντοδύναμο. Αυτή απέδειξε το ασθενικό μας σαρκίο πιο ισχυρό από τις αόρατες δυνάμεις.
***
Ιδιώματα της θείας φύσεως είναι το άκτιστο, το άναρχο, το άφθαρτο, το αθάνατο, άπειρο και αιώνιο, το αγαθό, το δημιουργικό, το δίκαιο, το φωτιστικό, το αμετάβλητο, το απαθές, το απερίγραπτο, το αχώρητο, το απεριόριστο, το αόριστο, το ασώματο, το αόρατο, το ακατανόητο, η ιδιότητα να μην έχει καμία ανάγκη, το αυτοκυριαρχικό και αυτεξούσιο, το εξουσιαστικό του σύμπαντος, το ζωοποιό, το παντοδύναμο, το απειροδύναμο, το αγιαστικό και μεταδοτικό, η ιδιότητα να περιέχει και συγκρατεί τα σύμπαντα και να προνοεί για όλα. Όλα αυτά και τα παρόμοια η θεότητα τα έχει από τη φύση της, χωρίς να τα έχει λάβει από αλλού.
Απεναντίας, η ίδια η θεότητα μεταδίδει κάθε αγαθό στα δημιουργήματά της, ανάλογα με τη δεκτική ικανότητα του καθένα.
Ιδίωμα της θεότητος είναι η αμοιβαία παραμονή και διαμονή των θείων υποστάσεων· διότι είναι αχώριστες μεταξύ τους χωρίς να λείπει η μία από την άλλη· έχουν την αλληλοπεριχώρησή τους ασύγχυτη, ώστε ούτε να συγχωνεύονται ούτε να συγχέονται, αλλά να είναι σε αρμονία μεταξύ τους.
